System wodny.
Wykopanie przeciwpowodziowych kanałów odpływowych sprawiło, że całkowicie zmieniono układ wodny wewnątrz twierdzy. Chwaliszewo na prawym brzegu Warty zostało oddzielone od Tumu zachodnim kanałem (Vorfluth Canal I) i stało się wyspą połączoną z Tumem mostem. Tum i Zagórze (Ostrów Tumski) otoczone kanałami, całkowicie oddzielone od Śródki na prawym brzegu Cybiny (i Kanału Odpływowego II), znalazły się wewnątrz umocnień Cytadeli Tumskiej. Cybina, płynąca ze wschodu, przepływająca obok Lunety Cybińskiej (od 1864 Luneta Aster) i przebijająca wschodni wał koło Kawalieru Cybińskiego (od 1864 Kawalier Aster) przez Śluzę Cybińską, opływająca od północy Kawalier Katedralny wpadała była na północny-wschód od Przyczółka Mostowego do starego koryta Warty. Po zmianach Cybina wpadała do nowego wschodniego Kanału Odpływowego II, razem opływały Kawalier Katedralny oraz Fort Steinäcker (d. Dom Flesche) i wpadały do zachodniego Kanału Odpływowego I, który z kolei łączył się z dawnym korytem Warty koło Fortu Roon (d. Przyczółek Mostowy). Około 1871 roku projektowane było zupełnie nowe ujście Cybiny, wkrótce zrealizowane: od Fortu Steinäcker na północ - bezpośrednio do Warty.
Z dawnym korytem Warty i kanałami związane są dwie kilkusetmetrowe groble z tamami. Tama i grobla (Wielka Tama - Große Überfall) na starym korycie Warty między Przyczółkiem Mostowym a Kawalierem Katedralnym, powstała na początku lat 30-tych jako efekt uboczny przesunięcia na zachód (bliżej Fortu Winiary) pierwotnego koryta Warty.
Dwie tamy (Erste Überfall i Zweite Überfall) umieszczone w pochodzącej z początku XIX wieku (istniejącej już w latach 20-tych) Tamie Berdychowskiej (Berdychowauer Damm) zamykały Kanały Odpływowe w pobliżu ich połączenia na południu z Wartą. Tama Berdychowska (pięciusetmetrowa grobla o wysokości 2,5 metra) i droga na niej łączyła Chwaliszewo z Berdychowem. Przebiegała wzdłuż południowych przedstoków nowej Reduty Katedralnej (Fortu Radziwiłła) i dochodziła na zaplecze Fortu Rocha.
Patrz:
System wodny.
 |
 mariusz@mariwoj.pl |