MOSTY TWIERDZY
I MIASTA POZNAŃ

MOSTY DROGOWE

1. Most Chwaliszewski przez Wartę na Chwaliszewo

Powstał prawdopodobnie w drugiej połowie XIV wieku. Pierwszy wizerunek pochodzi z 1618 roku i przedstawia most wsparty na sześciu drewnianych filarach, z przyczółkami zaopatrzonymi w okazałe bramy strażnicze. Podczas oblężenia Poznania w 1704 roku został spalony przez Szwedów, lecz wkrótce zbudowano nowy, prowizoryczny most na południe od starego. Właściwy most odbudowano dopiero po kilkunastu latach, a w 1736 roku, podczas wielkiej powodzi uległ on ponownie poważnemu uszkodzeniu. W latach 1771 - 1913, kiedy zniszczony został południowy most Łacina na Warcie, most Chwaliszewski stanowił jedyne publicznie dostępne połączenie prawo- i lewobrzeżnego Poznania (oprócz Grobli Berdychowskiej, która jednak była dostępna dla ruchu tylko przy niskich i średnich stanach wód). Kiedy Most Chwaliszewski był zamknięty w czasie remontów lub wysokich stanów wód, wojsko udostępniało Wielką Śluzę na Warcie.
Ostatnia 5-przęsłowa drewniana konstrukcja zaprojektowana przez Baranowskiego wzniesiona została w 1808 roku. Pośrodku drewnianego leżajowego mostu stał po północnej stronie drewniany krzyż z małą pasyjką, solidny most przetrwał kilkadziesiąt lat, miał 60 metrów długości, dwa murowane przyczółki i 4 filary, rocznie przejeżdżało nim prawie 200 tysięcy koni i wozów. W 1818 roku koło mostu postawiono wodowskaz, w 1822 rozpoczęto regularne obserwacje poziomu wody w Warcie.
W 1878 drewniany most z 1808 został zastąpiony żelazną 2-przęsłową konstrukcją autorstwa miejskiego radcy budowlanego C.Stenzela, wg projektów szczegółowych sporządzonych przez Haarbecka i Lüdersa z Berlina. Części metalowe wykonano w Hucie Żelaza Marienhütte Pfitznera na Górnym Śląsku. We wrześniu 1876 postawiono prowizoryczny most drewniany (jak zawsze kiedy budowano nowy most) dla ruchu pieszego, ruch kołowy skierowano przez Wielką Śluzę na Warcie, rozebrano stary most i równocześnie budowano nowy przy pomocy kafarów i pomp parowych, a nawet oświetlenia elektrycznego (wytwarzanego przez generatory parowe). Na nowym moście zainstalowano także rury wodociągowe, gazowe, potem elektryczne i telefoniczne, most miał początkowo nawierzchnię z drewnianych kostek brukowych. Otwarcie nastąpiło 5 marca 1878 roku, w grudniu 1878 most ozdobiono trzema parami kandelabrów, w 1879 przy moście postawiono budki dla poborców myta mostowego (zrezygnowano z jego pobierania w 1887 roku), w 1880 po pn-wsch. stronie mostu na Chwaliszewie postawiono żelazny krzyż z figurą Chrystusa, od 1880 roku po moście jeździł tramwaj konny, a od 1898 tramwaj elektryczny.
Most Chwaliszewski został doszczętnie zniszczony podczas II wojny światowej (przęsło zachodnie wysadzone w 1939 przez wycofujące się oddziały polskie, w 1945 zniszczony cały most). Po wojnie zbudowano most drewniany, który rozebrano w 1968 roku po zasypaniu starego koryta Warty.
Drewniany Most Chwaliszewski z 1808 roku - rysunek z 1871
Drewniany Most Chwaliszewski z 1808 roku - rysunek z XIX wieku
Żelazny Most Chwaliszewski z 1878 roku - zdjęcie z 1910
Żelazny Most Chwaliszewski z 1878 roku - zdjęcie z 1913
Żelazny Most Chwaliszewski z 1878 roku - pocztówka z 1915

mariusz@mariwoj.pl