TWIERDZA SPANDAU
Festung Spandau
Mariusz Wojciechowski 1999


Materiały pochodzą ze strony Thomasa Schreibera o twierdzy Spandau, cytadeli i forcie Hahneberg.

W roku 1871 w skład twierdzy Spandau wchodziły następujące elementy:

Cytadela z XVI-XVIII w. nieznacznie przebudowana na początku XIX wieku. Położona na zalewie na rzece Haweli, nieco na północ od ujścia Szprewy płynącej ze wschodu z pobliskiego Berlina.

Bastionowe umocnienia Spandau na zachodnim brzegu Haweli złożone z 4 bastionów i 3 rawelinów, od zachodu otoczone wodną fosą (Mühlengraben) zamkniętą grodzami. Na południe prowadziła Brama Poczdamska, na północ Oranienburska.

Umocnienia obozu szańcowego Przedmieścia Oranienburskiego (obecnie Neustadt), składające się z 10 szańców z około 1815 roku, (wzniesionych w miejscu starego bastionowego wału?):

Flankenschanze
Speckteschanze
Kornschanze
Hügelschanze
Buschschanze
Eckschanze
Lange Schanze
Schüllerbergschanze
(rozbudowany 1866)
Havelschanze

Znajdowały się tam m.in. różne budynki III Korpusu Armijnego oraz 3 Batalionu Pionierów.
W obwałowaniach obozu szańcowego wzniesiono później dwie bramy prowadzące na północny-zachód i północ: Falkenhagener Thor w 1878 i Fehrbellinger Thor w 1876-79

Umocnienia fabryki prochu (Pulver Fabrik) wzniesionej w latach 1831-38 - na wschodnim brzegu Haweli, na wschód od Cytadeli, składające się z ziemnego wału z siedmioma bastionami oraz reduty o narysie bastionu detaszowanego. W roku 1890 trzy bastiony północne zostały rozebrane w związku z rozbudową fabryki.

Na południe od Cytadeli umocnienia Burgwall (obecnie Stresow). Po 1848 zbudowano tam Artillerie und Zündhutchen Fabrik. Dwa stare szańce zostały wtedy przebudowane na połączone wałem reditowe forty z lunetowymi wałami i dwukondygnacyjnymi reditami; od wschodu umocnienia otoczone wodną fosą (Schlangengraben)

Burgwallschanze
Vorderschanze

Lunetowe forty reditowe:

Kanallünette strzegąca Kanału Berlin-Spandau
Spreeschanze strzegąca ujścia Szprewy do Haweli
Ruhlebener Schanze (z lat 50-tych XIX w.)
Teltower Schanze (z lat 50-tych XIX w.)
Reduit Eiswerder na wyspie na północ od Cytadeli

W latach 1882-88 wzniesiono Fort Hahneberg - element planowanej, ale nie zrealizowanej twierdzy fortowej.

W roku 1903 twierdza została zniesiona, a umocnienia rozebrane do około 1920 roku (niektóre dopiero w latach 70-tych XX wieku). Zachowały się ruiny Teltower Schanze, redita i część wału Burgwallschanze.


Cytadela


Cytadela


Cytadela


Cytadela


Fehrbellinger Thor


Falkenhagener Thor


Potsdamer Thor


Twierdza w 1871 roku.


Mariusz Wojciechowski
POCZTA/MAIL
mariusz@mariwoj.pl