|
|
|
|
|
Miasto Ulm nad Dunajem położone jest w Wirtembergii. Na drugim brzegu rzeki leży Neu-Ulm, bawarskie miasto założone pod koniec XIX wieku.
"Twierdza I klasy i plac broni" Ulm została zbudowana w latach 1842-59, zaprojektowana została przez austriackiego inżyniera von Scholla, a zbudowana (po przerobieniu projektu Scholla) przez von Prittwitza - podobnie jak Rastatt.
Rozchodzenie się koncepcji Bresego i Prittwitza widać było już w 1841 roku. Brese i Aster wznosili od roku twierdzę Królewiec wg sprawdzonej koncepcji poznańskiej. Prittwitz rozumiał, że olbrzymie kaponiery rdzenia - potężne baszty artyleryjskie o murach kilkunastometrowej wysokości - nie będą w stanie długo konkurować z szybko rozwijającą się artylerią oblężniczą. Niewątpliwie jednak Prittwitz musiał iść na kompromis, stąd ten dwoisty charakter twierdzy Ulm, wzniesionej w latach 1842-59 (major von Prittwitz kierował pracami w Ulm, natomiast pracami na prawym, bawarskim brzegu major von Hildebrandt) - silny rdzeń podobny do poznańskiego i królewieckiego, wyposażony w rodzaj cytadeli - redutę koszarową Wilhelmsburg, ale otoczony czternastoma całkiem nowoczesnymi fortami poligonalnymi, nie osiągającymi przy tym tak absurdalnych rozmiarów jak forty Astera (Ehrenbreitstein) czy Bresego (Fort Winiary). Niektóre z tych fortów były prototypami fortów standartowych, w tym także typu oficjalnego z 1872 roku (np. fort 13 Ludwigsvorfeste). Twierdza Ulm zaopatrzona została ponadto w nieregularny górski fort (fort Unterer Kuhnberg) i duży, poligonalny fort Albeck, niemal identyczny z fortem św. Jakuba w twierdzy Toruń.
Typowym fortem poligonalnym był mały fort Friedrichsau (z lat pięćdziesiątych) wyposażony w suchą fosę z ziemnym stokiem i przeciwstokiem, wał o narysie lunety z rozszerzającymi się barkami, prochownię umieszczoną pod trawersem na osi fortu, niską półkolistą reditę (2 kondygnacyjną), kaponierę szyjową, 2 schrony pogotowia na wale i 2 kaponiery barkowe (małe baszty ze strzelnicami dla piechoty) oraz szyję zamkniętą murem ze strzelnicami.
Poligonalny rdzeń twierdzy Ulm składał się z fortów wyposażonych w potężne redity i kaponiery o wysokości nawet 4 kondygnacji. Na północnym odcinku rdzenia, na wzgórzu Michelsberg, usytuowany został śródszaniec Wilhelmsburg, czyli czterokondygnacyjna prostokątna reduta koszarowa z dużym dziedzińcem osłaniana od strony przedpola przez dwie pięciokondygnacyjne kaponiery, a w szyi przez pięciokondygnacyjną owalną kaponierę. Od strony przedpola reduta osłonięta została dodatkowo rozległym nieregularnym fortem z kilkupiętrowymi kaponierami (m.in. Werk XIV), tzw Wilhelmsfeste.
Twierdza Ulm zlikwidowana została w roku 1900.
Rdzeń i pierścień fortów otrzymały jednolitą numerację (Werk I-XXVIII w rdzeniu, w pierścieniu Werk XXIX-XLI na brzegu wirtemberskim, a po stronie bawarskiej 1-9 w rdzeniu, a forty 12-14 (co z 10 i 11?).
Do dzisiaj zachowały się następujące dzieła twierdzy:
Dzieła XXXV i XXXVI są wyraźnie późniejsze niż cała twierdza i wyglądają jak forty artyleryjskie z lat 70-tych. Są też wysunięte do przodu o około 1 km na najbardziej zagrożonym zachodnio-północnym kierunku.
Jako jeden z 15 zabytków w Niemczech, twierdza Ulm znajduje się od 1996 roku na liście UNESCO Dziedzictwa Kulturowego Narodów, jest odnawiana i udostępniana publiczności, w przygotowaniu jest muzeum twierdzy.
Zdjęcia z 2003 roku, autorstwa AG i JB:
Werk XII Wilhelmsburg
Werk X Kienlesbergbastion
Werk XI - kurtyna Bergflanke
Werk XVIII - kurtyna
Neu-Ulm - Werk 6
Neu-Ulm - Werk 5
Neu-Ulm
I jeszcze kilka zdjęć z Internetu, głównie ze strony Matthiasa Burgera poświęconej twierdzy.
Blaubeurer Tor
Jedna z kaponier Wilhelmsfeste
Werk X - podwójna kaponiera barkowa
Werk XII - reduta koszarowa Wilhelmsburgu
Werk XXXII - fort Oberer Kuhberg
Redita fortu Oberer Kuhberg
 |
 mariusz@mariwoj.pl |
