Plan twierdzy fortowej
Forty główne zbudowano według standardowego projektu opracowanego przez gen. von Biehlera na początku lat 70-tych dla twierdzy Strassburg, zastosowanego także w innych twierdzach: Strassburg do 1877, Metz do 1879, Kolonia do 1880, Królewiec do 1883, Toruń do 1885, Ingolstadt.
Forty tego typu przyjęto nazywać fortami standardowymi, lub wręcz fortami Biehlera. Ich budowa była możliwa dzięki przeznaczeniu w 1872 roku (Reichsfestungs-Gesetz z 8 lipca 1872) olbrzymich sum na rozbudowę fortyfikacji Rzeszy - 2/5 całej kontrybucji wojennej zapłaconej Niemcom przez Francję po przegranej wojnie 1870-71.
Szczegółowy opis fortu patrz: strona Jacka Biesiadki. Dodać do jego opisu można tylko, że fort taki uzbrojony był w 22 działa wałowe (150mm i 120mm), 4 ciężkie moździerze i 8 dział 120mm w kaponierach flankujących fosę, załoga składała się z 400 artylerzystów, 300 żołnierzy piechoty i kilkunastu oficerów.
W Poznaniu zbudowano dwa typy fortów głównych - róźnią się one od siebie nieznacznie. Forty II, III, V, VII i IX reprezentują typ z szerszą częścią środkową koszar szyjowych, a forty I, IV, VI, VIII z węższą. Oba typy mają inne proporcje koszar szyjowych - jedne w cofniętej części środkowej mają 9 pomieszczeń (most w środkowym), a w skrzydłach bocznych po cztery (oraz na skrzydłach koszar dwa aneksy z latrynami), drugie w części środkowej pięć pomieszczeń, a w bocznych po sześć (i oczywiście aneksy). W dwóch "kaponierowych" załamaniach koszar oba typy mają po trzy pomieszczenia. Odliczając zatem środkowe pomieszczenie z bramą wjazdową na osi fortu, typ pierwszy i drugi ma na każdej kondygnacji koszar 16 pomieszczeń (oraz dwa razy po trzy pomieszczenia kaponierowe, razem 22). Konsekwencje odmiennego rozplanowania koszar szyjowych są poważne - przede wszystkim większy dziedziniec pod mostem w szyi, zmienione proporcje całego fortu - inne są wszystkie kąty między czołami, barkami i szyją. Także dziedzińce wewnętrzne mają inne proporcje - w typie drugim są nieco większe: miejsce wykorzystano na usypanie dwóch dodatkowych dużych ziemnych trawersów za wałami barkowymi, kosztem nieznacznego skrócenia sześciu trawersów rozmieszczonych na barkach głównego wału fortu. Jaki jest powód zastosowania dwóch typów fortów - nie mam pojęcia.
U Jacka także można obejrzeć jeden z najlepiej zachowanych poznańskich fortów - Fort VIII Grolman, typu "drugiego"
| Z bogatego materiału ilustracyjnego u Jacka wybrałem tylko kilka obrazków: | |||
|
|
| ||
|
|
| ||
Jacek Biesiadka, Mariusz Wojciechowski
Poznań-Słupsk 1999
 |
 mariusz@mariwoj.pl |
